วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ (ชาวบ้านเรียกวัดใหญ่) นับว่าเป็นกรุพระอันดับนำของเมืองลพบุรีพบพระเครื่อง และพระพุทธรูปมากที่สุด! และ ณ พระอารามหลวงแห่งนี้เอง ได้ถูกคนร้ายลอบเข้าไปเปิดกรุเป็นปฐมก่อนทางการ เมื่อ พ.ศ. 2430 และต่อมาอีกหลายครั้งนั้นประมาณได้ว่าพระเครื่องมีขึ้นจากกรุพระปรางค์บ้าง, เนินดินบ้าง, จากพระเจดีย์บ้างนั้น เมื่อรวมแบบลักษณะต่างๆ จากองค์พระเครื่องแล้ว ที่พระอารามหลวงเมื่อครั้งสมัยลพบุรีนี้มีพระที่ขึ้นจากกรุอย่างน้อยก็ 50 กว่าพิมพ์ขึ้นไปทีเดียวอย่างเช่น พระร่วงหลังลายผ้า, พระหูยานหน้ายักษ์ หรือ พระยอดขุนพลพิมพ์ต่างๆ ก็ขึ้นจากกรุพระอารามแห่งนี้ทั้งสิ้น
และจากพระเครื่องกว่า 50 พิมพ์ดังกล่าวนั้น ก็ได้มีพระเครื่ององค์ขนาดค่อนข้างเขื่อง (พอๆ กับพระบัวสองชั้นกรุวัดไก่) ขนาดประมาณ 3.5 x 6.5 ซ.ม. ซึ่งได้ชื่อว่า “พระซุ้มรัศมีแฉก” นั้น ได้รวมขึ้นมากกรุขึ้นมาด้วยเช่นกัน เท่าที่พบมีแต่ชนิดเนื้อชินผิวกลับดำ และประเภทเนื้อชินเขียวเท่านั้น และจากการที่มีจำนวนเพียงไม่เกิน 15 องค์นี่เอง จนบัดนี้บรรดานักเลงพระทั้งเมืองเก่าและมือใหม่ก็ยังหาชมของจริงกันไม่ได้เลย และยังรวมเลยไปถึงของปลอมก็ยังไม่ปรากฏด้วยเช่นกัน
ว่ากันในด้านความสมบูรณ์ของศิลปะแบบลพบุรีด้วยกันแล้ว “พระซุ้มรัศมีแฉก” นับเป็นพระศิลปะแบบลพบุรีที่อลังการและแปลกตาที่สุด และเชื่อว่าพระเครื่องในลักษณะพิมพ์เช่นนี้จะไม่มีซ้ำกับใครเลยด้วย
“พระหูยานหน้ายักษ์” ที่ประจักษ์ว่าดีด้านแคล้วคลาดคงกระพัน มหาอุตม์ด้วยนั้น พระซุ้มรัศมีแฉกก็เยี่ยมอยู่ในระดับเดียวกันครับ
โดยอาจารย์ ประชุม กาญจนวัฒน์
