เห็ดเผาะ มีลักษณะเป็นลูกกลม ๆ พบมากทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และทางภาคเหนือของไทย จะเจริญเติบโตได้ดีในช่วงฤดูฝน เห็ดเผาะ หรือ เห็ดถอบ ที่ชาวล้านนาเรียกกัน เป็นเห็ดที่มีคุณค่า และรสชาติอร่อย ที่ได้ชื่อว่าเห็ดเผาะนั้น มาจากเวลาที่เคี้ยวเห็ดชนิดนี้ จะมีความมัน กรอบ ส่วนภายในของเห็ดจะกลวง เมื่อเคี้ยวแล้วจะเกิดเสียงดังเผาะ ๆ จึงเรียกกันว่า เห็ดเผาะ ซึ่งเห็ดชนิดนี้จะไม่มีราก และลำต้น มีเปลือก 2 ชั้น ดอกเห็ดเมื่อโตแล้ว จะเป็นรูปดาว ผิวสีขาวเรียบนวล และเปื้อนดิน
วิธีเลือกซื้อเห็ดเผาะ
เห็ดเผาะที่สดนั้น จะต้องไม่แช่ หรือผ่านการล้างน้ำมาก่อน หากใครที่ชอบแบบเคี้ยวกรุบ ๆ ควรเลือกเห็ดอ่อน โดยจะเป็นเห็ดลูกเล็ก ๆ ที่เปลือกภายนอกจะมีสีขาว ไล่ไปจนถึงน้ำตาลอ่อน เคี้ยวแล้วเนื้อในจะมีน้ำเห็ดไหลอยู่ในปาก หากชอบแบบเนื้อเหนียว ควรเลือกเห็นแก่ ลูกจะใหญ่เป็นระยะสุดท้ายของเห็น เปลือกภายนอกสีน้ำตาลดำ เมื่อเอานิวบีบลงไป จะรู้สึกถึงความแข็ง และเหนียวได้อย่างชัดเจน
วิธีเก็บรักษาเห็ดเผาะ
หากยังไม่ได้นำมาประกอบอาหาร อย่าเพิ่งทำการล้าง เพราะจะทำให้เห็ดเสียง่าย ให้ห่อด้วยกระดาษหนังสือพิมพ์ จากนั้นนำแช่ตู้เย็นไว้ หรือหากต้องการล้างทำความสะอาด เอาดินที่ติดอยู่ออกให้หมด จากนั้นนำไปต้มเกลือ ต้มจนสุกในน้ำเดือดจัด ทิ้งไว้สักครู่ จากนั้นตักเห็ดที่ยังร้อนอยู่ แช่ในน้ำเย็นจัด เพื่อให้ความกรอบของเห็ดยังคงอยู่ นำขึ้นสะเด็ดน้ำ แบ่งเก็บใส่ถุงพลาสติก โดยแบ่งไว้ในแต่ละถุง ให้พอสำหรับการทำอาหาร 1 มื้อ เพียงเท่านี้ ก็สามารถถนอมอาหาร โดยแช่ไว้ในช่องแช่แข็ง จะเก็บไว้ได้นาน เช่นเดียวกัน
สรรพคุณ และประโยชน์ของเห็ดเผาะ
เห็ดเผาะ ช่วยในเรื่องของการบำรุงร่างกายให้แข็งแรง รักษาอาการช้ำใน ป้องกันวัณโรค ยับยั้งการเกิดของเซลล์มะเร็ง สมานแผลได้อย่างรวดเร็ว ลดการบวม หรืออักเสบ แก้ร้อนใน และแก้ไข้ ช่วยให้เลือดแข็งตัวได้เร็ว หยุดไหลได้ง่ายขึ้น บรรเทาอาการคันตามนิ้วมือนิ้วเท้า ในต่างประเทศเชื่อว่า เห็ดเผาะเป็นยาที่หายาก เช่นในประเทศอินเดีย เนปาล และอีกหลายประเทศในแอฟริกา โดยใช้เป็นยากระตุ้น ในการหลั่งเอ็นไซม์ ย่อยแป้ง น้ำตาล บำรุงตับอ่อนให้แข็งแรง และหลังอินซูลินได้อย่างมีประสิทธิภาพ ไปสู่ขบวนการใช้น้ำตาลในร่างกายได้ดีขึ้น โดยสรุปแล้วคือ ในต่างประเทศใช้เป็นยาในการรักษาโรคเบาหวาน พอน้ำตาลสามารถควบคุมได้แล้ว ให้ทานเห็ดเผาะวันละ 1-2 ดอกเป็นประจำ
